Swoją wędrówkę śladami Majów rozpoczęłam od
Chichen Itza (czyt.
Cziczen Itza). Meksykanie nazywają ją bardziej
nowocześnie, aby przybliżyć turystom, szczególnie angielsko
języcznym jej obcą nazwę: chicken - pizza (kurczak
- pitza). Ta podróż ukazała mi magię i tajemnicę nie
tylko Chichen Itza, centrum kultury starożytnych Majów lecz
otworzyła mi mocniej oczy na inne prekolumbijskie kultury.
W Chichen Itza pod kierunkiem bardzo dobrego przewodnika
zobaczyłam Piramidę Kukulcan, Świątynię Tysiąca Kolumn,
obserwatorium astrologiczne i inne niesamowite budynki i
tereny, wciąż kryjące dużą ilość tajemnic. Trudno przewidzieć
co można jeszcze znaleźć w tej jukatańskiej dżungli.
Święte miasto Itza, zwany Chichen Itza (Chee-EET
chehn-sah w Maya), położony jest 120 km na wschód od
Meridy, stolicy stanu Jukatan w Meksyku. To archeologiczne
miejsce oceniane jest jako jedno z najważniejszych ośrodków
kultury Majów i obejmuje obszar około sześciu kilometrów
kwadratowych, gdzie znajduje się setki budynków. Teraz
większość z nich to kurhany, ale około trzydziestu jest
dostępne dla turystów.
Chichen Itza oznacza "na ustach", jest drugim z najczęściej
odwiedzanych archeologicznych miejsc w dzisiejszym Meksyku.
Chichen Itza była głównym centrum ceremonialnym na półwyspie
Jukatan. Cywilizacja Majów rozwijała się na dużej
przestrzeni: Jukatanu, Quintana Roo, Tabasco, Chiapas,
Campeche jak również w centralnej Ameryce: Gwatemali,
Belize, Salwadoru, Hondurasu.
Majowie dzielili się na trzy grupy, ze względu na swoje
geograficzne położenie:
1. Majowie z
centralnego obszaru - mieszkańcy Gwatemali, Chiapas,
południowej Campeche, południowej Quintana Roo, Tabasco i
Belize.
2. Majowie z
południowych obszarów - mieszkańcy Salwadoru, wysokich
terenów Gwatemali I północnego Hondurasu.
3. Majowie z
północnego obszaru Campache, Jukatanu i północnego Quintana
Roo.
Ruiny w Chichen Itza są podzielone na dwie grupy. Jedna z
grup należy do klasycznych Majów, które zostały zbudowane w
okresie między 7 i 10 w. n. e., kiedy to miasto stało się
znaczącym centrum ceremonialnym. Druga grupa odpowiada
okresowi Majów -Tolteków, z dalszej części od 10 wieku do
początku 13 w. n.e. Obszar ten obejmuje sekretny mur i
większość zaległych ruin.
Za początek okresu klasycznego Majów przyjmuje się czas od
połowy III wieku, kiedy to na obszarze Majów pojawiają się
pierwsze inskrypcje zawierające dane kalendarzowe zapisane
przy użyciu Długiej Rachuby- tzw. Płytka z Leiden,
znaleziona na dnie kanału na karaibskim wybrzeżu Gwatemali
(z datą 320 r.) oraz
Stela 29 w Tikal (z datą
292 r.)
Środkowy okres klasyczny datowany jest między połową VI a
końcem VII w., jest dla Majów czasem wojen i niepokojów.
W okresie klasycznym schyłkowym, latach 800-900, nastąpił
upadek majańskiej cywilizacji, jedno z najbardziej
tajemniczych wydarzeń w całej historii prehiszpańskiej
Ameryki. Już około roku 700 w ważniejszych ośrodkach
regionów środkowych i na nizinnym południu zaprzestano
wznoszenia budowli ceremonialnych, rezydencjalnych i
administracyjnych, upadały rzemiosła i dystrybucja dóbr
luksusowych. Zarzucono też wznoszenie rzeźbionych stel
kalendarzowych, a ostatni znany przykład takiego obiektu
nosi datę 15 stycznia 910 r. i został odnaleziony w Itzimte
na terenie dzisiejszego meksykańskiego stanu Campeche.
Kiedy w Chichen-Itza osiedlili się pierwsi Majowie było to
głównie centrum rolnicze. Ze względu na wiele w tej okolicy
cenotes (źródła wody -
głębinowe studnie) było to dobre miejsce do
osiedlenia się. Podczas Okresu Centralnej Fazy Klasycznej (625
- 800n.e) następuje kwitnienie sztuki i nauki.
Właśnie w tym czasie Chichen Itza staje się centrum
religijnym o coraz większym znaczeniu, co zostało
potwierdzone przez budynki wznoszone w tym czasie: Czerwony
Dom, świątynia Jelenia, klasztoru i jego załącznika,
Kościoła, Akab Dzib, Świątyni Trzy Nadproża i Izby Phalli.
Pod koniec Klasycznego okresu, od 800 do 925 r.n.e,
fundamenty tej wspaniałej cywilizacji zostały osłabione i
Majowie porzucili swoje religijne ośrodki i obszary gruntów
wiejskich wokół nich. Powstają nowe, mniejsze już centra
zbudowane w wielkich miastach, takich jak Chichen Itza, ale
odwiedzali je tylko do wykonywania obrzędów religijnych lub
grzebania zmarłych. Ludzie "Itza" porzucili swoje miasta do
końca 7 w. n. e. i żyli na zachodnim wybrzeżu półwyspu około
250 lat. Jednak w 10 wieku wrócili do Chichen Itza.
W latach 1224 - 1244 Itza zdominowali Jukatan, byli to
Majowie Putun. Wódz Itzá, noszący podobnie jak jego toltecki
poprzednik, imię K'uk'ulkan, założył wielkie miasto Mayapan,
które niebawem uzyskało hegemonię.
Spokrewnili się z dwoma potężnymi plemionami: Xio i Cocom.
Sojusz ten był korzystny dla "Itza" na około dwa i pół
wieku. W tym czasie mieszkańcy Chichen Itza tworzą wspaniałe
budynki opieczętowane wspaniałą sztuką Tolteków: ganki,
krużganki, arkady i rzeźby przedstawiające węże, ptaki i ich
bogów.
Nazwa "Putun" odnosi się do grup związanych z językiem
Chontal; Majów w regionie Chontalpa Tabasco i dorzecza rzeki
Candelaria w południowo-zachodniej Campeche. Putun jest
wspólną nazwą dla kilku grup Majów. Byli oni związani z
architekturą Puuc - właściwy im styl i charakterystyczne
ceramiki. Itza są często uważane za grupę Putun Majów.
Toltekowie traktowani jako odrębna grupa etniczna
środkowoamerykańskich Indian nadali wpływ "Itza" na więcej
sposobów niż tylko architekturę i sztukę. Nałożyli na nich
również religię, co oznaczało - ofiary z ludzi na wielką
skalę. Toltekowie rozszerzyli swoje dominia w północnym
Jukatanie z sojuszu z Mayapan i Uxmal. Jako baza polityczna
Chichen Itza poszerzyła miasto, dodając mu jeszcze bardziej
spektakularnych budynków: Obserwatorium, Piramidę Kukulcan,
Świątynię Wojownika, gry w piłkę (Ball
Game) i Grupę Tysiąca Kolumn.
Świątynia Wojownika ma filary rzeźbione w płaskorzeźby,
które zachowały wiele ze swojego pierwotnego koloru. Ściany
zdobią murale. Otoczona jest przez liczne ruiny budowli (kolumn)
zwanych - Tysiąc Kolumn.
Najbardziej znaną konstrukcją w Chichen Itza jest Piramida
Kukulcan, zwana też "El Castillo" (Kukulkan-
Quetzalcoatl), na centralnym miejscu na placu.
Piramida Kukulkan jest jednym z cudów świata wybranych w
dniu 07 lipca 2007 r. w Lizbonie po siedmiu latach
obserwacji najbardziej popularnych miejsc na świecie. 24
metrowa Piramida Kukulkan jest otoczona przez wiele innych
stanowisk archeologicznych skupionych wokół niej. Aby je
wszystkie dokładnie opisać należy pójść śladami kultury
Majów a nie jest to łatwe ponieważ nadal są dla naszej
współczesnej cywilizacji wielką zagadką.
Architektura "El Castillo" jest pełna symboliki, zwłaszcza w
odniesieniu do ważnego kalendarza Majów. Cztery rzędy
schodów, (po jednym rzędzie
w pośrodku każdej ściany piramidy) prowadzące do
centralnej platformy mają po 91 stopni, co daje w sumie 364,
dodawane do centralnej platformy wynosi 365 dni od roku
słonecznego. Po obu stronach każdej klatki schodowej jest
dziewięć tarasów, co sprawia 18 na każdej powierzchni
piramidy, równa liczba miesięcy w słonecznym kalendarzu
Majów. W obliczu tych tarasów jest 52 zespoły,
reprezentujących 52- letni cykl, zarówno słonecznego i
religijnego kalendarza, które się cyklicznie wyrównują.
Rzeźby Głów Węży umieszczone od strony północnej klatki
schodowej ustawione są tak, że występuje specjalny efekt na
wiosnę i jesienią w czasie równonocy.
Ta piramida została zbudowana dla celów astronomicznych.
Podczas równonocy wiosennej
(21 marca) i jesiennej równonocy
(21 września) około
3 godzin słońce kąpie się w zachodniej balustradzie piramidy
głównej klatki schodowej. Powoduje to, że siedem
równoramiennych trójkątów naśladujących formę ciała węża; 37
metrów długości skrada się w dół i łączy się z ogromną głowę
węża wyrytą w kamieniu na dole schodów. Meksykański
naukowiec Luis El Arochi nazywa to zjawisko "symbolicznym
zejściem Kukulcan" (węża)
i uważa, że mogło być związane z rytuałami rolnymi.
Siedem cudów świata
ogłoszonych 7 lipca 2007 roku w Lizbonie: 1. Chichen Itza -
Meksyk
2. Wielki mur - Chiny
3. Petra - Jordan
4. Chrystus
Odkupiciel - Brazylia
5. Nacha Picchu -
Peru
6. Romian Colloseum -
Włochy
7. Taj Machal -
Indie.
Kultura Majów przyciągnęła do siebie wielu archeologów,
antropologów, artystów, inżynierów, astronomów, filozofów,
matematyków, etnolopgów, historyków i lekarzy.
Najsłynniejsze głowy dzisiejszego świata chcą zrozumieć i
wyjaśnić intrygującą kulturę Majów. W czasie kiedy Europa
była ciągle zatopiona w mrokach ciemności Majowie mieli
rozwiniętą kulturę; byli wspaniałymi matematykami,
astonomami, inżynierami.
Pierwsze budynki w Chichen Itza zostały wzniesione około 600
r.n.e, prezentują typowe cechy kultury Majów. Z początku
były to niskie budowle wznoszone z kamienia o gładkich
ścianach. Największe budowle zostały wzniesione za czasów
wpływu Tolteków. W tym czasie powstało też boisko do gry
zwane "pelota". Boiska do gry w pelotę mają z reguły 150 m.
długości. Zawodnicy używali do gry piłki, lecz do gry nie
mogli używać ani dłoni ani stóp, odbijali piłkę głównie
biodrami. Zawodnicy podzieleni na dwie grupy podobnie jak w
dzisiejszych zawodach starali się strzelić piłką w okrągłe
"oczka" umieszczone na dwóch równoległych ścianach boiska,
po jednym po każdej stronie.
Piramida Kukulkan, Świątynia Wojownika, Tysiąc Kolumn i
Świątynia Jaguara - widać tutaj wyraźnie wpływy Tolteków.
Aby zrozumieć całokształt kultury Majów należy iść w kilku
kierunkach obserwując różne wpływy tamtego świata
wielokrotnie splatające się razem.
Toltekowie byli potomkami mieszkańców Teotihuacanu,
koczowniczego plemienia ludzi budzących do życia glinę, z
której wytwarzali piękne dzieła sztuki. Wiążą się ściśle z
miastem Tula z X wieku. Występują jako odrębna grupa
etniczna środkowoamerykańskiej grupy Indian. Pojawili się w
środkowym Meksyku niedaleko obecnego miasta Meksyk (ok.
80 km na północ). W Tuli znajdują się kamienne
schodkowe piramidy zakończone świątyniami, w których
znajdują się ołtarze służące do składania ofiar z ludzi.
Państwo Tolteków przetrwało około 500 lat do czasów najazdów
Czczimeków z zachodu i północy kontynentu w XII wieku.
Toltekowie zostali przez nich wyparci i powędrowali na
południe podbijając inne tereny; między innymi: Cholubę.
Część z nich dotarła do Jukatanu odpiskując swoje piętno na
kulturze Majów z Jukatanu. Inna grupa powędrowała do
Gwatemalii, Nikaragui, Salwadoru, gdzie żyją do obecnego
dnia posługując się językiem
nahuati - jest to najbardziej rozpowszechniony język
z grupy utoazteckiej. Obecnie posługuje się nim około 2 mil
mieszkańców Meksyku, Salwadoru, Gwatemali, Nikaragui, a
nawet na niektórych obszarach USA.
Mówiąc o kulturze Majów nie sposób nie wspomnieć o kodeksie
Ixtlilxochitl, który
jest obrazowym opisem życia Azteków przed konkwistą. Na
kartach manuskryptu widać obok oryginalnych form azteckich
wpływy XVI i XVII-wiecznych skrybów. Napisany został w
języku hiszpańskim, posiada 50 stron obejmujących 27
oddzielnych arkuszy europejskiego papieru z 29 rysunkami.
Dokument ten powstał na zlecenie franciszkańskiego zakonnika
a jego celem było przedstawienie i skatalogowanie azteckiego
życia rytualnego. Zagubiony prototyp, dziś uznawany za
prototyp kodeksów z grupy Kodeksów Magliabechiano, zawierał
opis sześćdziesięciu świąt, bóstw, cyklów kalendarzowych i
zwyczajów. Każdy opis zawierał adnotację objaśniającą w
języku hiszpańskim i języku nahuatl.
Kodeks Ixtlilxochitl zachowuje obrazy i opis osiemnastu
cykli miesięcznych, dwa opisy boga Quetzalcoatla i tyle samo
opisów obrządków pogrzebowych.
Quetzalcoatl (nah.Quetzalcōātl)
Jeden z najważniejszych bogów plemion Mezoameryki; Pierzasty
Wąż, wąż o piórach ptaka kwezala (nah.
ketsal lub quetzal).
Uważany był za współtwórcę świata oraz Słońce Wiatru (Nahui
Ehecatl) w drugiej epoce świata. Według wierzeń
Indian był bogiem wiatru, nieba (symbolizują
to pióra) i ziemi (czego
oznaką jest wąż). Uznawany był także za bóstwo wody i
płodności, opiekuna 2. dnia miesiąca
(Ehecatl) w
kalendarzu azteckim. Urodzony przez boginię-dziewicę
Coatlicue, jego bratem-bliźniakiem był Xolotl. Pierwowzorem
Pierzastego Węża był toltecki bóg przyrody, który z czasem
stał się bogiem wiatru, powietrza, dziennego nieba i
dobrobytu. Był opiekunem człowieka, zwłaszcza rzemieślników.
Nauczał ludzi, przekazał wiedzę o kalendarzu, niebie i
świecie podziemnym. Był wyobrażany jako bóg o białej skórze
i jasnych oczach, dlatego też uważano go za uosobienie
światłości i boga białej magii. Przybył z krainy na
wschodzie.
Walczył z bogiem Tezcatlipocą (Dymiącym
Zwierciadłem) i jego zwolennikami, gdyż sprzeciwił
się praktykom składania ofiar z ludzi i był zwolennikiem
samodoskonalenia moralnego. Zmuszony do opuszczenia Tuli,
udał się wraz ze swoimi zwolennikami do Choluli, gdzie
nauczał przez dwadzieścia lat. Opuścił to miasto w
towarzystwie czterech najbardziej oddanych uczniów, którym
następnie nakazał wrócić do miasta, rządzić i głosić jego
naukę, dopóki nie powróci. On zaś udał się na tratwie czy
też łodzi do swojej dalekiej ojczyzny za morzem. Inna wersja
legendy głosi, że na wybrzeżu Morza Wschodniego ofiarował
swoje życie za ludzi spalając się na stosie ofiarnym, a jego
dusza uniosła się do nieba, zamieniając się w Gwiazdę
Wieczorną (czyli planetę
Wenus), sam zaś Quetzalcoatl przeniósł się do
Mictlanu. Od tego czasu ludzie oczekiwali jego cudownego
powrotu. Wiara w ponowne nadejście Pierzastego Węża była tak
silna, iż przybywającego na Jukatan hiszpańskiego
konkwistadora Hernána Cortésa miejscowa ludność początkowo
wzięła za powracającego boga Quetzalcoatla.
W wierzeniach Majów nosił imię Kukulkan lub Gucumatz, na
południu Meksyku, zwłaszcza wśród Mixteków, nazywano go
Yucano (Jasne Słońce, Jasne
Światło). Nosił wiele przydomków. Najbardziej znane
są: Ehecatl (Eecatl)
- bóg wiatru, Huemac - O Mocnych Rękach, twórca cywilizacji.
Inne przydomki tego boga to Syn Białej Chmury oraz Gwiazda
Zaranna - Tlahuizcalpantecuhtli.
Z czasem pierwotne założenia tego kultu uległy wypaczeniu i
chociaż Quetzalcoatl w swych naukach sprzeciwiał się ofiarom
z ludzi, to właśnie takie ofiary składano na jego ołtarzach,
a on sam zasilił panteony bóstw u ludów, które nastąpiły po
Toltekach. (Quetzalcoatl: cyt.
Wikipedia)
Słowa cytowane z Wikipedii przybliżają nam obraz wielkiego
Bóstwa Quetzalcoatla lub Kukulkana, który jest mocno
widoczny do tej pory w kulturze meksykańskiej.
Quetzal reprezentuje Ducha Majów od tysięcy lat. Duch wielu
tradycji, mówiące echo, brak ciała, tylko czyste
częstotliwości dźwięku. Klaskaniem dłoni na placu Chichen
Itzy powodujemy specyficzne echo odbijające się od schodów
piramidy Kukulkan. Grające-echo brzmi podobnie jak pierwotne
wezwanie świętego ptaka Majów, olśniewającego Quetzal.
Dźwięki mogą spowodować "coś" w podświadomości osoby
słuchającej, czuje jak harmoniczne są powiązane z całym
tworzeniem. Na całym świecie, stare katedry i zabytki
zostały akustycznie zaprojektowane i mają na celu
dostosowanie świętej geometrii ludzkiej świadomości,
rozpalając dostęp do nich. Czy Majowie umyślnie zakodowali
dźwięk ich świętego ptaka w architekturze piramidy?
Od Millennium od tej pory kiedy piramidy zostały zbudowane,
choć kruszą się kawałki z klatek schodowych wapienia ten
dźwięk jest ciągle rozpoznawalny. Dzisiaj Quetzal nadal
odgrywa ważną rolę we współczesnej kulturze Meksykanów.
Quetzal jest również mocno wartościowany w Gwatemali. W
Gwatemali prestiżową nagrodą rządową jest: "The Order of
Quetzal" (według porządku
Quetzal).
Będąc w tym miejscu czułam jak wzorzec mojego życia nabierał
kształtów. W cieniu potężnych ruin identyfikowałam się z
planetą Ziemią, zadawałam sobie pytanie: kim naprawdę jest
człowiek?
Czy tylko ziemską egzystencją czy istotą gwiezdną?
Czy to jest możliwe aby w tej meksykańskiej dżungli człowiek
mógł sam rozpoznać uniwersalne prawdy?
Czego tak naprawdę od człowieka chce Bóg?
Człowiek to naturalny proces stworzony przez boskość bez
jakichkolwiek osobistych oczekiwań i sam musi wybrać drogę
do prawidłowego rozpoznania zanurzony w świętym zaufaniu.
Bóg wzmacnia go energią, pomaga przezwyciężać przeszkody i
towarzyszy mu w drodze.
Dobrze zharmonizowany człowiek i Bóg to wspaniały związek,
który uwalnia i nasyca prawdziwą esencją życia.
Tak, obudziłam się tutaj na Ziemi aby przywoływać Boską
miłość i siłę oświecenia. Dzięki mojemu przebudzeniu budzi
się również Ziemia i bliski mi jest rytm jej serca. Wszystko
co jest pozytywne i nasączone miłością przebija głębię
całego Uniwersum.
W tym miejscu wyraźnie czułam, że przybyłam z innego wymiaru
aby oddać do dyspozycji swoje siły i umiejętności Ziemi.
Zapytałam sama siebie: - jakiej Bóg potrzebuje ofiary od
ciebie?
Z ciszy serca usłyszałam cichy szept: - tylko jednej,
opróżnij własny kielich i pozwól go napełnić Boskim
nektarem.
Przechodziłam obok starych murów, znaków, symboli, budziłam
w sobie wizje, nagle uświadamiałam sobie ... ja też to
kiedyś doświadczyłam ... zapach dżungli, ciepły dotyk
piasku, podmuch wiatru i głośny krzyk ptaka. Często
nawiedzają mnie spontaniczne obrazy ... mojego
symbolicznego opiekuna, który stawia za mną niewidzialne
ślady i widzi za mnie w ciemności, otwiera się na jęk mojego
cierpienia, bez przerwy służy mi za żagiel płynący w
chmurach niesiony wiatrem.
W takich chwilach jestem tylko wiązką światła, nie pragnę
rozgłosu i uznania, czuje się wolna: od władzy, kontroli,
świadomości indywidualnej, zbiorowej. Czuję się tylko owocem
wielkiej mądrości, która otwiera moje serce na bezgraniczną
miłość.
Tańcz, tańcz w blaskach mądrości,
które rozświetla twój umysł...
patrz w słoneczne niebo
i odpoczywaj w cieniu chłodnych drzew ...
promienie słoneczne wskażą ci drogę,
usłyszysz pieśń...
może tylko ptaka...
a może to głos idący z kosmosu?
dobrze go rozpoznaj
i potraktuj swoje życie jak świętą podróż!