Czyściec leśny (niem.
Wald-Ziest; fr. Epiaire des forets; ital. Stregona dei
boschi; retorom. Chalesch-spina da guaud) - Stachys
sylvatica Linne, z rodziny wargowych Labiatae =
Lamiaceae, jest pospolitą rośliną w lasach mieszanych i
liściastych. Pospolita zarówno w Polsce, jak i w Szwajcarii.
Wytwarza kłącze poziome z rozłogami, wydziela silny
specyficzny zapach przy roztarciu. Cała roślina owłosiona, a
w górze nawet ogruczolona. Liście dolne szerokojajowate,
głęboko sercowate, zaostrzone, brzegiem karbowano-piłkowane,
miękko odstająco owłosione, ciemnozielone; liście górne
podługowato-jajowate lub sercowato-jajowate. Kwiaty zebrane
w nibyokółki, po 2,6, oddalone od siebie, o koronie
ciemnopurpurowej; warga dolne biała nakrapiana, owłosiona;
kielich o ząbkach lancetowatych szydlastych, ogruczolonych.
Owoce - rozłupki drobne brodawkowane. Kwitnie od czerwca do
września. Dorasta do 50-60 cm, rzadziej do 90 lub 100 cm.
Czyściec leśny - Stachys
sylvatica Linne; las mieszany; 26 czerwiec 2011 r.;
okolice Pobiedzisk.
Surowcem leczniczym jest kwitnące ziele czyśćca leśnego
- Herba Stachydis sylvaticae, suszone w naturalnej
temperaturze i najlepiej w ciemnym miejscu. Ziele jest
wrażliwe na wysoką temperaturę i światło. Surowiec
irydoidowo-olejkowy, a zatem powinien być przechowywany w
szczelnych słojach.
Składniki czynne ziela czyśćca leśnego: irydoidy (harpagidy
- w tym acetylowane, harpagozydy, aukubina, ajugozyd),
terpeny (germakren C, kubebol), flawonoidy (hiperozyd,
stachannozydy, stachannina, stachannoacyzydy, skutellareina
i jej pochodne), alkany (tetracosane = tetrakozan), związki
aminowe i alkaloidowe (betaina, cholina, stachydryna,
betonicyna, trygonelina), alantoina, fenolokwasy (kwas
cynamonowy, kawowy, rozmarynowy, p-kumarowy, chlorogenowy,
izochlorogenowy, neochlorogenowy, protokatechowy), garbniki,
alfa-amyryna, beta-sitosterol, labdanowe i kauranowe
diterpeny, kwas ursolowy, oleanolowy
Olejek eteryczny Stachys sylvatica zawiera felandren,
ocymen, kariofilen, kadinen, bicyklogermakren, pinokamfen,
spatulenol, humulen, karen, kopaen, kubebol, linalol,
muurolen.
Działanie fitofarmakologiczne: przeciwzapalne,
przeciwreumatyczne, uspokajające, żółciopędne, ściągające,
hemostatyczne, rozkurczowe, hipotensyjne, pobudzające
regenerację tkanki łącznej i nabłonkowej, przyspieszające
gojenie ran, ochronne na wątrobę (hepatoprotekcyjne),
przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze,
antywirusowe, przeciwnowotworowe (cytotoksyczne);
odtruwające /“czyszczące krew”/.
Wskazania: choroby reumatyczne, stany zapalne kości,
mięśni i skóry, stany zapalne gardła, żołądka i jelit,
zapalenie wątroby, zastoje żółci, marskość i nacieki
stłuszczenia w wątrobie; złamania kości, zapalenie pochwy,
macicy i jajników, stany zapalne oka; zapalenie dziąseł,
stany zapalne po usunięciu zęba; zapalenie skóry owłosionej,
w tym również na tle autoimmunologicznym; stany zapalne
płuc, opłucnej i oskrzeli; stany skurczowe przewodu
pokarmowego; nadciśnienie, cukrzyca, choroba nowotworowa
(wspomagająco), stany zapalne ucha (wlewki, płukanki),
hemoroidy, świąd sromu i odbytu, zapalenie prącia, moszny i
jąder; trudno gojące się rany i oparzenia; wypryski,
trądziki bakteryjne i grzybicze.
Sposób użycia. Doustnie: nalewka, napar, ziołomiód, sok,
macerat ze świeżego ziela, sproszkowane ziele; zewnętrznie:
przemywanie, okłady, płukanki; do irygacji, nasiadówek i
lewatywy, do okładów na oczy.
Czyściec jest alternatywą dla wielu ziół: dąbrówka -
Ajuga, karbieniec - Lycopus, tarczyca -
Scutellaria, głowienka - Prunella, bluszczyk -
Glechoma, bukwica - Betonica i ożanka -
Teucrium. Może też zastąpić hakorośl - Harpagophytum.
Nalewka - Tinctura Stachydis sylvaticae: 1 część
najlepiej świeżego rozdrobnionego ziela zalać 3-5 cz.
alkoholu 45-50%, odstawić na przynajmniej 7 dni. Zażywać 2-3
razy dziennie po 5 ml. Po rozcieńczeniu wodą 1:1 stosować do
przemywania i płukanek.
Ocet - Acetum Stachydis sylvaticae: 1 część
świeżego rozdrobnionego ziela zalać 5 cz. octu winnego lub
spirytusowego 5-7%, odstawić na przynajmniej 7 dni. 1 łyżkę
octu czyśćcowego wymieszać z 1 szklanką wody. Stosować do
płukania jamy ustnej i gardła przy infekcjach bakteryjnych i
drożdżakowych, ponadto opłukiwania narządów płciowych,
kąpieli stóp, okładów na stłuczenia, krwiaki i obrzęki, w
tym również limfatyczne. Doustnie 1 łyżeczka octu
czyśćcowego w 1/2 szklanki wody zdrojowej dla poprawienia
trawienia, ponadto na czczo przy kandydozie. Rozcieńczony
wodą do płukania włosów przy łysieniu, łupieżu,
skłonnościach do zakażeń skóry owłosionej.
Napar - Infusum Stachydis sylvaticae: 1 czubatą
łyżkę świeżego lub suchego ziela zalać 1 szklankę wrzącej
wody; odstawić na 20-30 minut pod przykryciem; przecedzić.
Pić 2-4 razy dziennie po 1/2 szklanki naparu. Przy
schorzeniach układu oddechowego, gorączce dodać miód, sok
malinowy i pić częściej. Przy zaburzeniach trawiennych
(wzdęcia, niestrawność, biegunka, stany zapalne) stosować
napar nieosłodzony. Napar nadaje się do przemywania skóry i
płukania jamy ustnej, okładów. Stosować też na oczy przy
opuchnięciu, podrażnieniu, świądzie, nadmiernym łzawieniu,
zakażeniach mieszanych.
Macerat - Maceratio Stachydis sylvaticae: 1 część
świeżego rozdrobnionego surowca zalać 1 cz. zimnej wody,
najlepiej zdrojowej, np. Słotwinka, Wielka Pieniawa, Jan,
Józef, Henryk, Celestynka, Helena, Wysowianka, przykryć i
pozostawić na 6-8 godzin. Następnie przecedzić. Macerat
można zamrozić w woreczkach na lód na okres zimowy. Doustnie
przyjmować 30-60 ml 1-2 razy dziennie jako środek ogólnie
wzmacniający, odtruwający, wspomagający czynności układu
pokarmowego. Zewnętrznie na skórę przy wypryskach, stanach
zapalnych, owrzodzeniach, ranach (okłady, przemywanie). W
formie lodu do okładów na stłuczenia, opuchnięcia,
oparzenia.
Sproszkowane ziele - Pulvis Stachydis sylvaticae:
suche ziele kwitnące zmielić na proszek w młynku do kawy;
zażywać 2-3 razy dziennie po 1/2 łyżeczki; dobrze popić
gorącym płynem.
Czyściec leśny - Stachys sylvatica Linne; las
mieszany; 26 czerwiec 2011 r.; okolice Pobiedzisk.
Źródło:
LINK!
|