Orkisz pszenny (pszenica ozima)
był gatunkiem zboża popularnym w średniowieczu,
a w czasach współczesnych spotykany jedynie w górzystych okolicach
Szwajcarii, Hiszpanii, Niemiec. Obecnie jest uprawiany coraz
częściej w gospodarstwach ekologicznych Europy. Orkisz posiada kłos
ościsty lub bezostny, człony osadki kłosowej długości 6-8 mm, w
kłosku zazwyczaj 2 ziarna. Dotychczas uprawiane odmiany orkiszu
nie wymłacały się. Obecnie w Polsce trwają prace hodowlane nad
nowymi odmianami
tego gatunku, które w 80-90% wymłacają się podczas zbioru
kombajnowego.
Pszenica orkisz cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród
rolników również dlatego, że jest możliwość uprawy tej rośliny w
warunkach ekstensywnych szczególnie
w gospodarstwach ekologicznych. Jest odporny na choroby i nie wymaga
stosowania fungicydów.
Kłosy orkiszu
W porównaniu z innymi odmianami pszenicy uprawa orkiszu jest
marginalna a dzieje tak dlatego, że orkisz daje mniejszy plon ziarna
niż reszta jego rodziny. Nasze uprzemysłowione społeczeństwo
preferuje masę - w tym przypadku jakość musiała ustąpić. Ma to
jednak jeden, ogromny plus. Otóż zapomniany przez ludzi orkisz
pozostał nietknięty przez zabiegi "uszlachetniające" stosowane przez
rolniczy biznes. Nie poddano go obróbce w celu ulepszenia
zbieralności, przyswajalności nawozów sztucznych. I tak oto mamy do
dyspozycji zboże o tych samych, naturalnych wartościach co przed
kilku tysiącami lat.
Orkisz zawiera 56 % skrobi, 11,6 % białka, 2,7 % tłuszczu i 2 %
składników mineralnych.
W białku, które zawiera są zawarte wszystkie istotne dla człowieka
aminokwasy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. Witamin i soli
mineralnych zawiera więcej niż inne ziarna pszeniczne. W dojrzałym
orkiszu są znaczne ilości kwasu krzemowego, który roślina wyciąga z
mineralnych gleb. Kwas krzemowy jest ważny dla skóry, włosów i
paznokci, rozjaśnia umysł wzmacniając aktywność mózgu i
koncentrację.
Orkisz ma działanie odświeżające i nawilżające. Według chińskiej
medycyny należy
do elementu Drzewa, czyli smaku kwaśnego. Ma bezpośredni wpływ na
funkcjonowanie wątroby i woreczka żółciowego - poleca się go przede
wszystkim we wszelkich dietach oczyszczających organizm. Przy
zastojach wątroby, złej jakości krwi, wysuszeniu skóry orkisz jest
naprawdę bezkonkurencyjny! Po kilku dniach diety orkiszowej czuć
wyraźna poprawę w kondycji i wyglądzie zewnętrznym. Ciało staje się
lżejsze i elastyczniejsze. Poprawia się również nastrój, za jakość
którego również odpowiada wątroba.
Orkisz pomaga wyjść z chronicznego zmęczenia i spadku wydolności
organizmu.
Wspiera również leczenie serca i układu krążenia. Pomaga w leczeniu
alergii, ponieważ
za większość dolegliwości alergicznych odpowiada nieprawidłowo
funkcjonująca wątroba.
Pszenica orkiszowa znakomicie regeneruje organizm - poleca się ją
osobom cierpiącym
na przewlekłe choroby, wcześniakom i chorowitym niemowlętom. Ma
łagodny, lekko orzechowy smak i jest łatwostrawna. W okresie
wiosennym warto spróbować diety orkiszowej, czyli jeść orkisz
przynajmniej raz dziennie. Można również spróbować monodiety, czyli
jeść wyłącznie pszenicę kilka dni. Orkisz smakuje w każdej postaci -
na ostro i słodko, można z niego robić mleczko (poprzez długie
gotowanie), które
skutecznie wzmacnia organizm. Orkiszowa dieta pomaga organizmowi w
pozbyciu
się toksyn i zwiększa odporność. Obniża również poziom cholesterolu.
Ziarna orkiszu przyśpieszają przemianę materii (mąka
orkiszowa raczej ją spowalnia!)
i jednocześnie powodują pozostające na długo uczucie sytości. Dzięki
temu łatwiej jest zrzucić zbędne kilogramy. Kawa z orkiszu poprawia
trawienie i lekko przeczyszcza.
Kleik orkiszowy wspomaga powrót do zdrowia w okresie
rekonwalescencji. A szklaneczka piwa pszenicznego, które się robi
właśnie z orkiszu, świetnie rozluźnia i natychmiast poprawia
nastrój. Mąkę orkiszową używamy tak samo jak mąkę ze zwykłej
pszenicy,
warto jednak dodać do niej część mąki razowej, bo orkiszowa trochę
trudniej się klei.
Polecam Wam ziarno pszenicy orkiszowej omielonej - jest jeszcze
delikatniejsza w smaku. Gotuje się bardzo szybko i dobrze smakuje z
miodem i owocami. Leczenie jedzeniem ma jedną wielka zaletę - jest
przyjemniejsze niż łykanie tabletek. I na pewno zdrowsze!
Przepisy z
orkiszu
Papryka faszerowana pszenicą
orkisz
To oryginalne danie można przyrządzić na stół wigilijny.
Składniki:
30 dag pszenicy orkisz, 3 czerwone, 2 żółte i 1 zielona papryka, 2 cebule, 2 marchewki, pęczek pietruszki, 2 łyżki oleju, 3 łyżki masła, 1/2 łyżeczki
curry, 1/2 łyżeczki bazylii, 1 łyżka sosu sojowego, 500 ml wywaru warzywnego, 40 dag
pomidorów z puszki, 1/2 łyżeczki cukru, sól, pieprz
Sposób przyrządzenia:
Pszenicę moczyć w 1/2 l wody przez 15 minut. Strąki papryki
przepołowić wzdłuż.
Po usunięciu gniazd nasiennych umyć. Odłożyć po dwie połówki żółtej
i czerwonej
papryki, resztę pokroić w kostkę.
Cebulę pokroić w plasterki. Marchew pokroić w kostkę. Natkę
pietruszki posiekać.
Pszenicę odcedzić. Na patelni rozgrzać olej z masłem. Włożyć warzywa
i pszenicę,
dodać pietruszkę, bazylię i przyprawy. Dusić ok. 5 minut. Następnie
wlać sos sojowy.
Połówki papryk wypełnić nadzieniem. Można napełniać całą paprykę.
Gotować w wywarze
na wolnym ogniu 15 minut. Następnie wyjąć ostrożnie warzywa i
pieprzem i cukrem. Sos podgrzać i podawać razem z papryką.
Chińskie
rolki:
4 porcje/ czas gotowania: 22 min./ Na porcję: 1191 kJ/285 kcal
Składniki:
100 g mielonego orkisza,
100 ml wody,
1 czerwona papryka,
1 zielona papryka,
1 cebula,
1 kapusta pekińska,
100 g tartego żółtego sera,
2 łyżki posiekanej pietruszki,
1 kubek créme fraiche,
1 jajo,
sól i pieprz
Sposób przyrządzenia:
1. Mielony orkisz i wodę ugotować na parze w naczyniu bez otworów.
Ustawienie: 100°C
Czas: 6 min.
2. Paprykę i cebulę pokroić w kostkę, włożyć do naczynia bez otworów
i gotować dalej, razem z orkiszem.
Ustawienie: 100°C
Czas: 4 min.
3. Zblanszować duże liście kapusty pekińskiej w naczyniu z otworami.
Ustawienie: 100°C
Czas: 2 min.
4. Wszystkie pozostałe składniki wymieszać i przyprawić solą i
pieprzem. Układać na liściach kapusty, zrolować i ponownie gotować.
Ustawienie: 100°C
Czas: 10 min.
5. Jako dodatek serwować sałatę.
Placki z orkiszu:
Składniki:
300 g orkiszu, 1/2 litra wywaru z warzyw,
50 g cebuli,
2 jajka,
sól ziołowa,
2 łyżki masła
Przepis:
Orkisz zagotować w wywarze,
odstawić na 40 min, dodać pokrojoną drobno cebulę.Wymieszać z jajkami, przyprawić solą i formować placki. Smażyć 10
min.
Wskazówki i uwagi:
Dobre z duszonymi pomidorami
Orkisz wypłukać dobrze i namęczyć do 12h , po czym gotować 1-1,5
godz.
żeby był miękki , a ziarenka całe.
Przepis na sałatkę z orkiszem:
Składniki:
pół sałaty lodowej, 50g pomidorów suszonych , 2 świeże pomidory,
mała mozarella, 150g orkiszu
Sos:
2 łyżki oliwy z oliwek , łyżka octu balsamicznego , łyżka syropu
malinowego , sól ,3 ząbki czosnku przygotowanie: składniki sosu
zmieszać , doprawić do smaku. Sałatę, świeże pomidory i mozarellę
pokroić we wstążki , dodać suszone pomidory. Składniki wymieszać
i na końcu dodać wcześniej ugotowany i ostudzony orkisz. Przed
podaniem skropić wcześniej przygotowanym sosem. Podawać z ciepłą
bagietką.
Chleb orkiszowy:
Składniki:
Porcja na dwa duże bochenki
1.5 kg mąki z orkiszu (ecco 1400),
1,2 litra letniej wody,
30 g świeżych drożdży,
20 g soli (najlepiej morskiej 2 łyżki oleju słonecznikowego lub oliwy,
2 łyżki ziarna sezamowego do posypania (niekoniecznie),
2 podłużne formy lekko wysmarowane tłuszczem.
Sposób przyrządzenia:
Wsypać mąkę do dużej miski i zrobić na środku wgłębienie. do małej
miski wkruszyć
świeże drożdże i rozprowadzić połową odmierzonej letniej wody, tak
by nie było grudek.
W reszcie wody rozpuścić sól, następnie wlać olej i dokładnie
wymieszać. Rozprowadzone drożdże wlać do wgłębienia w mące i z
grubsza wymieszać. Wlać osoloną wodę z olejem
i energicznie miesić ręką przez 5 minut. Z początku ciasto będzie
bardzo luźne i lepkie,
ale w miarę wyrabiania zmieni konsystencję i będzie czysto odchodzić
od ścianek miski. Podzielić ciasto na pół i włożyć do dwóch form;
powinno wypełnić połowę każdej formy. Wygładzić powierzchnię
wilgotnym pędzelkiem, delikatnie dociskając, tak by ciasto
wypełniało rogi foremki. można posypać powierzchnię ziarnem
sezamowym. Przykryć wilgotną ściereczką i zostawić do wyrośnięcia w
umiarkowanie ciepłym pomieszczeniu na 35 - 45 minut aż ciasto
dojdzie prawie do górnej krawędzi formy. W tym czasie nagrzać
piekarnik do 200 st C. Piec 45 - 50 minut, aż chleb będzie gotowy,
co należy sprawdzić, opukując go od spodu- powinien wydawać głuchy
odgłos. bochenki mają dość płaski wierzch.
Chleb orkiszowy pełnoziarnisty
Składniki:
1 kg pełnoziarnistej mąki orkiszowej (ecco 2000 lub ecco 3000),
0.5 kg mąki pszennej,
2 łyżeczki soli,
1.1 kostki drożdży piekarskich,
ok. 100 ml mleka,
1 łyżeczka cukru,
około 1 litra ciepłej wody,
1 garść łuskanych ziaren słonecznika.
Sposób przyrządzenia:
Wymieszać w dzieży mąkę, sól i ziarna słonecznika. Rozpuścić cukier
w podgrzanym mleku, dodać pokruszone drożdże i wymieszać. Uczynić w
cieście zagłębienie, wlać
w nie rozpuszczone drożdże i przykryć niewielką ilością mąki,
pozostawić na 15 minut
do fermentacji. Dodać pewną ilość ciepłej wody, żeby powstało
ciasto, które da się dobrze ugniatać. Ugniatać silnie, aż ciasto da
się oddzielać od dzieży. Pozostawić na 1 do 3 godzin. Posypać stół
mąką; ugniatać kawałek ciasta rękami przysypanymi mąką. Uformować
sześć bochenków, położyć na natłuszczoną blachę. Pozostawić na
kolejną godzinę.
Piec w piekarniku około 45 minut. Jeden bochenek jest na dwie osoby,
resztę
trzyma się w zamrażalniku.
Podstawowy przepis można zmieniać na różne sposoby: orkisz i
mąkę
pszenną
można mieszać we wszystkich proporcjach; chleb z samej pełnej mąki
orkiszowej także
jest bardzo dobry. Można dodać pszeniczny i żytni grys, kulki
owsiane, nasiona oleiste lub przyprawy. Używając mąki żytniej trzeba
dodać jakiś środek nadający kwaśność: zakwas, produkty z kwaśnego
mleka lub podobne. Nasi goście lubią nasz chleb, jakim ich
podejmujemy: Przygotujcie ciasto z 1 kg pełnej mąki orkiszowej i 1
kg mąki pszennej, wyłóżcie na blachę, pokryjcie prążkami ze
zrolowanego owsa, kminku, maku, sezamu, słonecznika lub nasion dyni.
Medaliony z orkiszu z marchewką
Sposób przyrządzenia:
30 g posiekanych szalotek poddusić na łyżeczce margaryny. Następnie
dodać 45 g orkiszu, wlać 180 ml bulionu warzywnego i gotować ok. 10
minut. Dodać 20 g startej chudej goudy. 80 g młodych marchewek obrać
i umyć, poddusić na łyżeczce masła. Wlać niewielką ilość wody,
odparować, dodać cukier i skarmelizować. Z masy orkiszowej uformować.
Orkisz z pstrągiem i skórką
cytrynową
Składniki:
1 pstrąg łososiowaty ok. 0,5kg, 500 g orkiszu, 1,5 I wywaru z kurczaka, 2 cebule, 150 g masła, 1 cytryna, sól, świeżo zmielony pieprz
Sposób przyrządzenia:
1. Z pstrąga wykroić filety i zdjąć skórę.
2. Ugotować wywar z kurczaka lub przygotować wywar z kostek
3. Filety opłukać pod bieżącą wodą i osuszyć papierowym ręcznikiem.
3. Filety opłukać pod
bieżącą wodą i osuszyć papierowym ręcznikiem.
4. Cebule obrać i pokroić w kostkę.
5. Orkisz opłukać w cedzaku pod bieżącą wodą i osączyć.
6. Cytrynę umyć i osuszyć. Zesterem wykroić wąskie paseczki skórki
zabarwionej na żółto, na 10 sekund włożyć do wrzącej wody i osączyć.
7. Filety z pstrąga ułożyć na desce i ostrym nożem pokroić na wąskie
paski.
7. Filety z pstrąga
ułożyć na desce i ostrym nożem pokroić na wąskie paski.
8. W garnku usmażyć posiekaną cebulę na 50 g masła. Wsypać orkisz i,
mieszając, smażyć przez kilka minut. Zalać wywarem i doprowadzić do
wrzenia. Gotować na wolnym ogniu przez 25 minut; od czasu do czasu
zamieszać.
9. Nagrzać piekarnik do temperatury 150°C.
10. Garnek przykryć folią aluminiową, w folii wyciąć maty otwór by
para miała ujście. Gotować przez 5 minut. Wstawić do piekarnika;
pozostawić uchylone drzwiczki. Wypiekać, aż orkisz wchłonie płyn.
11. W ostatniej chwili dodać 100 g masła i wymieszać orkisz.
Doprawić do smaku solą i pieprzem.
12. Orkisz wyłożyć na ogrzany półmisek, na wierzchu położyć paski
pstrąga.
Oprószyć solą i pieprzem. Polać sokiem z cytryny, posypać paskami
skórki cytrynowej i zaraz podawać.
Makaron orkiszowy z warzywami
Składniki:
cebula, marchewka, seler, por, papryka, kapusta pekińska, kalafior,
brokuły, cukinia, pomidory ... wybrać według własnego uznania.
Sposób przyrządzenia:
Poddusić w rondlu, zalać niewielką ilością wody, gotować parę minut na
wolnym ogniu. Dodać przyprawy + zieloną pietruszkę i zmieszać z
gotowanym orkiszowym makaronem. Gotową potrawę posypać na talerzy
tartym serem parmezanem.
Smacznego!
|