|
CHARAKTERYSTYKA:
Pokrój
Krzew o wysokości do 3 m z kanciastymi gałązkami i trójdzielnymi
cierniami delikatnie kolczasto ząbkowane, odwrotnie jajowate do
podłużno-eliptycznych, o długości od 3 do 6 cm, stojące w pęczkach
na krótkopędach.
Kwiaty
Pachnące, żółte z trzema płatkami korony wykształconymi jak
działki
kielicha i z sześcioma miodnikami wyglądającymi jak płatki korony,
zebrane w zwisające grona o długości do 5 cm. Kwitnie w maju i
czerwcu.
Owoc
Jajowaty, podłużny albo cylindryczny, jest wielonasienną, lśniąco
czerwoną jagodą.
Biotop
Słoneczne wzgórza, zarośla, świetliste lasy liściaste i lasy
iglaste.
Chętnie na żyznych i wapiennych glebach gliniastych. W
klasyfikacji
zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Berberidion.
W lecznictwie używane są: kora, korzeń i dojrzały owoc. Głównym
składnikiem tych leków jest berberyna (pochodna
izochinolinowa) w ilości
1% suchej masy surowca. Pozostałe
składniki berberysu to: berberamina,
berberubina i oksyakantyna.
Inne alkaloidy obecne w berberysie: jatroryzyna,
palmityna i izotetrandyna. Owoc zawiera ok. 6% kwasu jabłkowego, 5% cukru i
innych składników. Zastosowanie berberysu w lecznictwie ma długą
historię ok. 2000 lat.
Starożytni Egipcjanie stosowali go w leczeniu
dżumy, lekarze ajurwedyjscy
zalecali go w terapii czerwonki i to
wskazanie potwierdziła również medycyna
współczesna.
W Azji Środkowej zielarze kierowali się tzw. doktryną "zewnętrznych
znaków", zgodnie
morfologicznych cech. Np. berberys ma żółte kwiaty, a sok uzyskany
z
jego korzenia również zawiera żółte barwniki. Z tego powodu berberys
był oznaczany
jako "żółtaczkowe jagody", gdyż sądzono, że ma
korzystny wpływ na choroby wątroby i pęcherzyka żółciowego z
towarzyszącą żółtaczką. Rosyjska medycyna ludowa polecała berberys w
leczeniu nadciśnienia tętniczego, różnych stanów zapalnych oraz w
nadmiernych krwawieniach menstruacyjnych. Gdy osadnicy zabrali go do
Ameryki Północnej, Indianie rozpoznali w berberysie zioło zwane
"grono Oregonu", którego
używali od czasów starożytnych w leczeniu
wielu dolegliwości. Łacińska
nazwa tej rośliny to Berberis
aquifolium lub Mahonia aquifolium.
Od czasów starożytnych w
medycynie ludowej wielu narodowości używano
kory i korzenia
berberysu
w celu wzmocnienia organizmu, leczenia wątroby,
pozbywania się
kamieni nerkowych, leczenia żółtaczki, dny moczanowej i innych
podobnych chorób. Według niektórych farmakopei i podręczników
farmakognozji,
berberys jest stosowany jako środek żółciopędny
i łagodzący kolkę żółciową.
LECZNICZE WŁAŚCIWOŚCI BERBERYSU
Z PUNKTU WIDZENIA WSPÓŁCZESNEJ MEDYCYNY:
Berberys zwyczajny zawiera aktywne składniki o sile dorównującej
antybiotykom.
Berberyna (alkaloid berberysu)
posiada właściwości przeciwzakaźne, zweryfikowane w wielu
doświadczeniach na całym świecie. Udowodniono skuteczność przeciw
następującym patogenom: Staphylococcus aureus, Streptococcus,
Salmonellae, Shigellae, Entamoeba histolotica, Vibrion cholerae,
Giardia (Lamblia)
intestinalis, Escherichia coli i Candida albicans. W jednej z prac
badawczych udowodniono, że berberyna wywiera silniejsze działanie
niż chloramfenikol. Ponadto okazało się, że silnie hamuje zarówno
kolonizację, jak
i wzrost Helicobacter pylori. Udowodniono, że berberys jest silnym
immunostymulatorem, ponieważ pobudza aktywność makrofagów.
Sole berberyny są również używane w postaci kropli do oczu w leczeniu
zapalenia powiek i spojówek (25 mg
chlorku berberyny na 100 ml roztworu),
zarówno w przypadku
zapalenia pochodzenia infekcyjnego, jak również
spowodowanego
nadwrażliwością na zanieczyszczenie powietrza. W Niemczech
berberys
jest stosowany w zapaleniu spojówek
(w postaci kompresów i kropli do oczu).
Dzięki właściwościom rozszerzającym naczynia, obniża ciśnienie
tętnicze
krwi. Dowody na to można odnaleźć w rosyjskiej medycynie
ludowej. Jego
właściwości przeciwzapalne testowano w leczeniu
procesów zapalnych stawów.
Działanie i zastosowanie:
- Liście - wykazują działanie
żółciopędne, tonizujące naczynia, przeciwskurczowe
i antybiotyczne,
zwiększają także kurczliwość mięśni gładkich macicy.
- Owoce - wykazują działanie
moczopędne, przeciwgorączkowe,
regulujące przemiany metabolizmu.
Jako lek regulujący
przemianę materii oraz środek dietetyczny.
Stanowią źródło vit. C.
- Napary i odwary - z liści
są stosowane w
przewlekłych chorobach wątroby i dróg żółciowych.
- Okłady z papki liściowej -
łagodzą reumatyzm i nerwobóle.
- Kora i korzenie - są rzadko
stosowane, służą głównie do otrzymywania berberyny.
- Owoce berberysu - bogate w
vit. C dobre do przetworów domowych.
- Wyciąg z korzeni - do
barwienia wełny i jedwabiu.
Liście i korzenie działają
antybiotycznie, łagodzą stany zapalne układu pokarmowego, działają
żółciopędnie, regulują ukł. trawienny, obniżają ciśnienie krwi,
działają przeciwkrwotocznie, zmniejszają napięcie mięśni gładkich,
działają przeciwspazmowo.
Wino z berberysu
(tak samo można użyć dziką różę)
2 kg berberysu (dzikiej róży)
9 l wody 1,5 kg cukru
3 g pożywki.
|
